Opieka skoncentrowana na pacjencie

Zasady podstawowej opieki zdrowotnej skoncentrowanej na pacjencie

Przekształcanie systemów ochrony zdrowia na bardziej skoncentrowane na pacjencie pozostaje palącym problemem wielu krajów, gdyż technicyzacja medycyny jest problemem globalnym. W 2010 roku w Salzburgu zostało podpisane porozumienie reprezentantów z 18 krajów zajmujących się opieką zdrowotną, które zaakcentowało wagę wspólnego podejmowania decyzji diagnostyczno-terapeutycznych, wskazując na obowiązek wymiany informacji ciążący na obu stronach, tj. na lekarzu i pacjencie (tab. 2).9

Tabela 2. Dwustronny przepływ informacji jako wspólna odpowiedzialność lekarza i pacjenta – postulaty opracowane w Salzburgu
Zadania lekarza	Dostarcza odpowiednich, wysokiej jakości informacji na temat chorób, diagnostyki i terapii. Informuje o ryzyku, potencjalnych powikłaniach, korzyściach. Wskazuje najbardziej odpowiednie standardy postępowania. Dostosowuje informacje do poziomu i potrzeb konkretnego pacjenta. Zachęca pacjenta do wyrażenia swoich preferencji. Stwarza odpowiednie warunki i ramy czasowe, dając pacjentowi możliwość zastanowienia się przed podjęciem decyzji.
Zadania pacjenta	Zadaje pytania, prosi o informacje. Otwarcie wyraża swoje obawy, przekonania. Przedstawia jego zdaniem ważne wady i zalety dyskutowanych metod diagnozowania lub leczenia. Zna swoje prawo do decydowania w zakresie opieki medycznej. Szuka informacji na temat swojej choroby i leczenia oraz gromadzi je. Przedstawia preferencje rodziny dotyczące omawianego problemu.
Na podstawie 9. pozycji piśmiennictwa

Podstawowa opieka zdrowotna skoncentrowana na pacjencie przyjęła w Stanach Zjednoczonych formę „domów medycznych skoncentrowanych na pacjencie” (patient-centered medical home) – w odróżnieniu od innych podmiotów świadczących opiekę podstawową. Domy medyczne mają być placówkami, gdzie panuje zasada pełnego partnerstwa między zespołem praktyki i pacjentem, z jego krewnymi i innymi osobami bliskimi. Inicjatywa Patient-Centered Primary Care Collaborative opisała 7 zasad funkcjonowania POZ skoncentrowanej na pacjencie.10,11 Przedstawiono i omówiono je w tabeli 3.

Tabela 3. Zasady POZ skoncentrowanej na pacjencie
	Zasada	Omówienie
1	Dostępność opieki powinna być na najwyższym możliwym poziomie (superb access).	Pacjent posiada możliwość wyboru dnia i godziny swojej wizyty, a czas spędzony w poczekalni powinien być jak najkrótszy. Odpowiedzi na telefon lub e-mail powinien otrzymywać szybko, a w miarę możliwości mogą one być substytutem wizyty osobistej (oszczędność czasu dla pacjenta i lekarza). Procedury przedłużania recept są maksymalnie uproszczone.
2	Pacjent powinien być zaangażowany w opiekę.	Pacjent ma możliwość decydowania w sprawach go dotyczących; wybrani przez niego przedstawiciele mają dostęp do informacji; jeśli sobie życzy, również osoby bliskie mogą uczestniczyć w decyzji lub nawet ją podejmować. W razie otrzymania niekorzystnych wyników badań pacjent otrzymuje informacje i zaproszenie do wykonania koniecznych testów dodatkowych lub badań pogłębiających diagnostykę.
3	Należy stosować nowoczesne systemy informatyczne ułatwiające kontakt z pacjentem, ciągłą edukację profesjonalistów medycznych oraz podnoszenie jakości opieki.	Lekarz i pozostały personel dysponują nowoczesnymi systemami informatycznymi zapewniającymi łatwy dostęp do danych, w tym opisów konsultacji i wyników badań dodatkowych. System wspomaga pracę poprzez powiadomienia skierowane do lekarza i pacjenta, przypominające o rutynowych kontrolach (np. badania przesiewowe); ułatwia też monitorowanie leczenia (np. interakcje leków), identyfikację czynników ryzyka, zapewnia wsparcie dla decyzji klinicznych. System informatyczny wykorzystywany jest do ciągłej edukacji personelu (np. identyfikacja zdarzeń krytycznych) i planowania oraz wdrażania działań w zakresie poprawy jakości.
4	Opieka nad pacjentem świadczona przez lekarza rodzinnego/POZ i innych specjalistów powinna być skoordynowana.	Monitorowany jest system skierowań pacjentów, miejsca przeprowadzenia konsultacji, odbieranie informacji zwrotnej od specjalistów; w procesie tym wykorzystana jest technologia informatyczna. Lekarze zajmujący się pacjentem w różnych podmiotach komunikują się także bezpośrednio. Istnieją procedury i systemy minimalizujące zagrożenia i ryzyko błędu z powodu leczenia przez wielu lekarzy (np. kontrola leków). Informacja o dostępności usług specjalistów i ich jakości jest jawna dla pacjenta.
5	Pacjentem powinien opiekować się zintegrowany zespół medyczny, zapewniający wszechstronna opiekę, składający się z lekarza, pielęgniarki oraz innych profesjonalistów.	W opiece nad pacjentem i jego rodziną bierze udział wielu współpracujących ze sobą profesjonalistów medycznych, poza lekarzem i pielęgniarką także psycholog, dietetyk, edukator zdrowotny, pracownik socjalny itd. Przepływ informacji między nimi jest sprawny; eliminowane jest ryzyko: powtórzeń informacji oraz badań, przekazywania sprzecznych wiadomości, marnotrawienia czasu, pieniędzy i innych zasobów.
6	W planowaniu leczenia powinna być wykorzystywany regularna informacja zwrotna (feedback) od pacjenta.	Personel praktyki w sposób systematyczny gromadzi informacje zwrotne od pacjenta i jego rodziny (np. badania ankietowe); jest ona analizowana i wykorzystywana w procesie ciągłej poprawy jakości. Korzystanie z informacji zwrotnej sprzyja zaangażowaniu pacjenta w opiekę i zwiększa realizację wspólnych planów diagnostyczno-terapeutycznych.12,13
7	Informacje dotyczące lekarza i praktyki powinny być jawne.	Pacjent ma możliwość zapoznania się z profilem praktyki, zakresem i jakością udzielanych świadczeń. Może świadomie wybrać określony podmiot maksymalnie nastawiony na jego potrzeby zdrowotne oraz odpowiedniego lekarza i pielęgniarkę. Informacje na temat praktyki są powszechnie dostępne i obejmują m.in.: godziny przyjmowania, wiek, płeć, narodowość lekarza, opinie pacjentów oraz wyniki koleżeńskiej oceny praktyki (peer-review).
POZ – podstawowa opieka zdrowotna

Żródło : "Nic o mnie beze mnie". Opieka skoncentrowana na pacjencie w warunkach polskiej praktyki lekarza rodzinnego (cz. 1) - strona 2 - Na marginesie - Na marginesie - Medycyna Rodzinna - Medycyna Praktyczna dla lekarzy (mp.pl)